Klasik Koşullanma

a) Klasik (Tepkisel) Koşullanma

Başlangıçta nötr (ilişkisiz) olan bir uyaranın, geçirilen uyaranın, geçirilen yaşantılar sonucu koşullu uyarıcı haline gelmesi durumudur. (Pavlov)

 Klasik Koşullanma İlkeleri

             I.      Bitişiklik; Koşulsuz ve koşullu uyarcıların peş peşe verilmesi durumudur.

          II.      Haber Vericilik; Koşullu uyarıcı (Zil) kendisinden sonra koşulsuz uyarıcının geleceğinin habercisi olmalıdır. Ses etin geleceğinin habercisi durumundadır.

       III.      Sönme; Koşulsuz uyarıcının etkisinden yoksun kalan koşullu uyarıcı, birkaç kez verildikten sonra koşullu tepkiyi meydana getiremez hale gelir; buna sönme denir.

        IV.      Pekiştirme; Koşulsuz uyarıcının meydana getirdiği etkidir. Koşulsuz uyarıcı pekiştireç konumundadır. Et birincil, zil ikincil pekiştireçtir. Birincil pekiştireçler fizyolojik ihtiyaçlara (Yemek, su vs.) yönelikken, ikincil pekiştireçler yaşamsal faktörlerden daha fazla psikolojik faktörlere (Saç okşama, aferin, yıldız verme vs.) dayanır.

           V.      Genelleme; Birbirine benzer koşullu uyarıcılara organizmanın aynı koşullu tepkiyi vermesi eğilimine genelleme denir. Farklı zil seslerine salya akıtılması, her sakallıya dede denmesi vs. bu konuya örnektir.

        VI.      Ayırt Etme; Organizmanın koşullanma sürecinde kullanılan koşullu uyarıcıyı diğerlerinden ayırt edecek tepkide bulunma eğilimidir. Farklı zil seslerini ayırt edebilme gibi.

     VII.      Kendiliğinden Geri Gelme; Sönmeden bir süre sonra, organizmaya tekrar koşullu uyarıcı verildiğinde, geçici olarak koşullu tepki tekrar gösterilir. Kısa sürelidir.

  VIII.      Üst Düzey Koşullanma; Zilden önce farklı bir uyarıcının verilmesi köpeğin bu uyarıcıya şartlanmasının sağlayabilir. Uçağa binmekten korkan birisinin, havaalanı levhasını gördüğünde korkuya kapılması gibi.

        IX.      Öğrenilmiş Çaresizlik; Organizma ne yaparsa yapsın durumu değiştiremeyeceğine inanırsa buna öğrenilmiş çaresizlik denir.

           X.      Gölgeleme; Zil sesinden önce ışık uyarıcısının verilebileceğini söylemiştik. Bir süre sonra ışık zil sesini gölgeler. Zil sesine daha az tepki verir.

Engelleme; Zil sesinden önce ışık uyarıcısının verilebileceğini söylemiştik. Bir süre sonra ışık zil sesini engeller. Zil sesine Tepki vermez